'Inception' (2010) - Ziba eta amaiera

‘Inception’ ikusi nuen lehen aldia pixka bat galduta sentitu nintzen; bigarren ikustaldia egin ondoren, pelikularen prozesua eta pertsonaien jarduna askoz hobeto ulertu dut. Hori bai, amaierak oraindik eztabaida pizten duela uste dut. Christopher Nolanek modu bikainean zuzendu zuen pelikula. ‘Inception’-en zientzia fikzioa, thrillerra eta intriga nahastuta daude. Pelikula ametsen eta oroitzapenen mundura egindako bidai entretenigarria da. Nire ustez, pelikularen planteamendua ez da guztiz filosofikoa; hau da, ez dut uste Nolanen helburua ikusleak ametsen inguruko gogoeta egitea izatea. Pelikularen helburu nagusia entretenitzea da, ikuslea maila desberdinetan murgiltzea eta ikusten ari garen horretan inplikatzea. Pelikula ikuslearen buruan sartzen da, eta egin dezakegun gauza hoberena, istorioak kontatzen digun horri jarraitzea da.

Cobb (Leonardo DiCaprio) eta bere taldekide leialak pertsonen subkontzientean murgiltzen dira, bertan subjektuak lo dauden bitartean, horien ideiak lapurtzeko. Oraingoan duten bete beharra beste bat izango da, Cobb eta bere taldeak ez dute ideia bat lapurtu behar. Kontrakoa egin behar dute, hau da, pertsona baten subkontzientean ideia bat txertatu.

Cobb pertsonai konplexua da. Ixteko gai ez den zauri bat du; ezin dezake iragana, oroitzapen mingarriak, atzean utzi. Aurrera egiteko, mina gainditu beharko du. Cobbek bere emaztearen heriotzaren erruduna dela pentsatzen du. Erruki sentimendu horrek bere lanean eragina du eta inguruan dituen pertsonak arriskuan jarriko ditu. Pelikulan, ametsak mailaz maila igarotzen ditugun heinean, Cobben iraganean murgiltzen goaz.

‘Inception’ pelikula narratiboki korapilatsua da, lehen ikustaldian guztiz ulertzea zaila suertatzen da. Gidoia konplexua da, eta pelikulan zehar Nolanek, pertsonaien bidez, ideia bat norbaiten subkontzientean nola txertatu behar den behin baino gehiago azaltzen duen arren, kontzeptua gaizki ulertzea posible da. Ametsetan gero eta sakonago murgilduta, gero eta zailago da errealitate eta ametsen artean bereiztea.

‘Inception’  pelikula irudiei dagokionez itzela iruditzen zait. Borroka eta akzio eszenak oso onak dira, adibidez, hotelean grabitaterik gabe egindako borroka. Zer esan dezaket soinu bandaren inguruan… Zimmerrek konposatu du eta ‘Time’ izeneko pista leitmotiv bikaina dela pentsatzen dut. 

Pelikula oso ona dela pentsatzen dut, aktore taldea jada “Nolan familiaren” parte dira. Adibidez, pelikulan Michael Caine, Tom Hardy, Joseph Gordon-Levitt, Marion Cotillard, Ken Watanabe eta Cillian Murphy parte hartzen dute. Horiek guztiek Nolanek zuzendutako Batmanen trilogian ere parte hartu dute. ‘Inception’ pelikulak ikustaldi bat baino gehiago merezi duen lana da.

Ziba eta amaiera (spoilerrak)

Badira zenbait pelikula non detaile txiki batzuk nahikoak dira eztabaida amaigabe bati hasiera emateko. Adibidez, Ridley Scotten ‘Blade Runner’  maisulanean halako zerbait gertatzen da. Scotten pelikulan, adarbakar baten planoa edota Rick Decardek noizbait begietan duen distira nahikoak dira Deckard benetan gizakia ala androide bat den zalantzan jartzeko. ‘Inception’ pelikulan antzeko zerbait gertatzen da. Nolanen pelikularen amaieran Cobb errealitatera bueltatu ote den galdetzen dugu, elementu baten ondorioz, errealitatean dagoen dudan jar dezakegulako: ziba.

Azken eszena klabea da. Pelikulan Cobbek emazteak ziba nola biratzen zuen kontatzen digu errealitatean ala amesten ari ziren jakiteko. Ziba gelditu edo eroriz gero, errealitatean zeuden; zibak biratzen jarraitzen bazuen, erori gabe, amets batean zeuden.

Pelikularen azken eszenan, Cobbek ziba biraraziko du baina seme-alabak gizonaren arreta deitzen dute une horretan. Azkenean, Cobbek oroitzapenetatik ihes egiten zizkioten aurpegiak ikusten ditu, ziba biratzen jarraitu bitartean. Une horretan, pelikula amaitzen da.

Cobb amets batean egonez gero, zibaren bira perfektua izango litzateke, ez litzateke inoiz geldituko. Errealitatean badago, aldiz, ziba okertu edo eroriko litzateke. Planoan, ziba apur bat okertzen dela ikusten dugu, dar-dar egiten duela, eroriko dela dirudi. Hori horrela balitz, Cobb errealitatean legoke.

Eraztunaren teoria. Badago beste teoria bat, ezkontza eraztunarekin zerikusia duena. Arreta handia jarri behar da eraztunaren kontuaz ohartzeko. Teoriaren arabera, Cobbek ezkontza eraztuna jarrita daraman uneetan amets batean dago; eraztunik eramaten ez badu, errealitatean. Horren arabera, Cobb errealitatean dago ere. Bideoan hobeto azaltzen dute: 

“Funtsezkoena Cobb une horretan ziba begiratzen ez dagoela da. Orain ez dio axola”. Nola ez, norbaitek amaierari buruz zeozer esan behar badu, hori, pelikularen zuzendaria da. Christopher Nolanen erantzuna anbiguoa da, ez du eztabaida guztiz argitzen baina garrantzitsua da dioena. Nolanek dioen bezala, Cobbi jada ez dio axola ziba biratzen jarraitzen duen ala ez jakitea, garrantzitsuena seme-alabak ikusi ditzakeela da. Cobbek aurrera egin du, iragana atzean uztea lortu du.

‘Inception’ pelikularen inguruko eztabaida gehienek, Cobb errealitatean dagoela adierazten dute (Michael Caine aktoreak berak hori defendatzen du ere, pelikulan Cobben aita gorpuzten du). Zalantza beti egongo da hor, ez da guztiz desagertuko.

Errealitatea ala ametsa? Eztabaida irekita dago.

'Chariots of Fire' (1981) - Garaipena eta Olinpiadak

Baliteke pelikula honen hasierako eszena zinemaren historiaren eszena ezagunenen artean kokatzea. Vangelisek konposatutako soinu banda nonbait entzuten dudan bakoitzean, itsasertzetik korrika dabilen kirolari taldearen irudiak burura etortzen zaizkit. Eszenak, eta batez ere, soinu bandak, 'Chariots of Fire' garaipenaren eta kiroltasunaren ikono bihurtu dute.

Lehen Mundu Gerraren ostean, Harold Abrahams eta Eric Lidell 1924ko Pariseko Olinpiadetan parte hartzeko prestatzen dira. Abrahams judutarra da, anbizioa du eta harroputza da. Horrek bizitzan duen helburu bakarra irabaztea da, berarentzat lasterketa batean galtzeko entrenatzeak ez du zentsurik. Garaipena lortzeko desira da Abrahamsen bizitzaren motorra. Bere helburua, esan bezala, guztien artean hoberena izatea. Abrahamsek bere herrialdea ordezkatzen duela dio eta horren alde borrokatzen duela; nire ustez, bere buruaren aurka borrokatzen du beti. Eric Lidell eskoziarra da, misiolaria eta oso katolikoa. Garaipena da horren natura. Pixka bat harroputza da ere. Lidellek bere Jainkoagatik korrika egiten duela baieztatzen du.

Nahiz eta erlijio desberdinen jarraitzaile izan, Abrahams eta Lidellek komunean dute kirolarekiko pasioa. Bestalde, garaipenari dagokionez, kontzeptu desberdinak dituzte. Batek garaipenaren tristura islatzen du (behin lortuta, zer egin?), bestea garaipenaren sentimendu jainkotiarraren isla da. 


'Chariots of fire' atletismoa eta erlijiotasuna konparatzen dituen pelikula da. Norbanakoak inposatutako helburuak lortzeko iraunkorra izatea funtsezkoa da. Bi atletek, zalantzak dituzten arren, ez dute inoiz garaile suertatzearen itxaropena galduko. Fair playaren alde apustu egiten duen pelikula da eta norbanakoen printzipioak edozein garaipen posiblearen gainetik daudela erakusten du ere pelikulak.


Hasieran, izaera koral bat duen pelikula dirudi, baina ez. Pelikula pixka bat geldoa dela uste dut, eta hasierako flashbackek pertsonaiak identifikatzen lagundu ordez, oztopatzen dutela iruditu zait. Oso zuzena den pelikula da, gehiegi agian. Une hoberenak kamera geldoan grabatutako lasterketak dira, pelikula zinemaren historiako pieza bihurtu duten eszenak. Kirol pelikula ona da.

'The Fighter' (2010) - Burua gorputza burua

'The Fighter' ikusteko gogoak nituen. Boxeo pelikulak gustatu ohi zaizkit, gainera, aktoreen artean,  bere karrerako antzezpen hoberena egiten Christian Bale egotea, pelikulari mesede egiten dion elementua da, nire ustez. 

Oraingoan, kirola eta pertsonaiek dituzten zalantzak parekatuta daude. Adibidez, badira zenbait pelikula non boxeoa (edo beisbola, futbola, errugbya...) aitzakia hutsa den, horietan garrantzitsuena pertsonaiek dituzten zalantza etiko eta moralak dira (adibidez, 'Million Dolar Baby'-n). 'The Fighter'en aldiz, kirol txapelketa, lehia eta aurrera egiteko borroka pertsonala maila berean daude, batera doaz.

Pelikularen familia protagonista nahiko bitxia da. Ama da familia horretan guztia kontrolpean duena, hariak maneiatzen dituena. Pertsonaiek ez dute bizitza erraz bat izan, ezta ere erosoa. Egunero bizirauteko borrokatu behar dute. Berea dena babesten dute, eta gauza guztien gainetik, bere ingurukoak. Batzuetan umiltzetik hurbil dauden arren, ez daude euren duintasuna galtzeko prest.

Garaipen bat merezi duten galtzaile talde bat dira. Bizitzaren kolpeak jasaten dituzte etengabe eta noizbait garaile sentitzea merezi dute. Pelikula benetako gertaeretan oinarrituta dago, benetako pertsonetan. Mark Wahlberg Micky Ward da, gorputza, txapeldun izan nahi duen boxeolaria. Christian Balek, aldiz, Dicky Eklund boxeo legenda ohia gorpuzten du, burua. Pertsona pixka bat inozoa, drogazalea, eta ringera bueltatzeko itxaropena inoiz galdu ez duena.

Micky Wardek txapeldun izan nahi du, bere anaiak behin sentitu zuena bizi nahi du. Familia eta herria harro dago Dicky Eklundek duela zenbait urte lortu zuen garaipenagatik. Dickyk anaiari entrenatu eta berak inoiz lortu ez duena lortzen lagunduko dio. Hori dela eta, Dicky baztertuta sentitzen da. Dicky eta Mickyren arteko erlazioa garrantzitsua da, bi motatako leialtasuna nabaritzen dugu horretan: familiartekoa eta entrenatzaile-ikaslearen artekoa. Gauzak ahal bezain ondo joan ez arren, Dicky pertsona alaia izaten jarraitzen du, albokoak beti laguntzen saiatzen dena.

Zenbait kritikek adierazten duten bezala (ados nago gehienekin), David O. Russellek garrantzia gehiago eman dio pelikularen formari (oso ona), narrazioaren edukiari baino. Horrek pertsonaiek sor dezaketen interesa behar bezala ez aprobetxatzea eragin dezake. Baliteke pelikularen protagonista pertsonai okerra izatea, hau da, Micky Ward baino askoz interesgarriagoa delako Dicky Eklund (Bale), bigarren mailako pertsonaia. Pelikularen indarra sekundarioen lanean aurkitzen da.

Mark Wahlberg pelikularen ekoizleetako bat da; eta, proiektuan guztiz inplikatu zen, ez zen borroka erraza izan. Nire ustez, pelikulak ez du garaipen epiko bat narratu nahi, pelikulak egunez egun protagonistak aurrera egiteko duten gogoa erakutsi nahi du. Pelikularen forma da elementu adierazgarriena. Ia denbora gehiena kamara eskuan hartuta grabatutakoa, pelikulak formatu desberdinak nahasten ditu modu koherentean: zinema, telebista eta dokumentala. 'The Fighter' pelikula ona da hainbat elementuengatik: aktore taldearen lan bikaina, zuzendariaren lan ona eta soinu bandaren aukeraketa (horretan Led Zeppelin, Red Hot Chilli Peppers edota Aerosmith entzun ditzakegu), besteak beste.

'The Dark Knight Rises' (2012) - Heroiaren birjaiotza

Bidaia amaiera heldu da. Christopher Nolanek 'The Dark Knight Rises' pelikularekin zinemaren historiaren akzio-trilogia hoberenetako bati amaiera eman dio.

Gotham Hiriko gaizkile guztiak kartzelan daude Dent Legeari esker. Dent Legearen oinarrian gezurra dago, Batman gaizkile bihurtu zuen gezurra. Gothamen bakea eta ordena da nagusi. Lasaitasun hori ikusita, Bane mertzenarioa Gothameko hiria suntsitzen saiatuko da. Gotham, berriz ere, sutan egongo da.

Dent Legea dela eta, Bruce Wayne bere burua bitzitza sozialetik isolatu du. Hala ere, azken gertaerak direla eta, Banek sortutako kaosa ikusita, Batmanen jantzia berriro jartzera behartuta egongo da. Gothamek, berriz ere, heroi baten beharra du.

Heroi eta gaizkilearen arteko borroka ez da alde fisikora mugatuko. Banek Batmanen arimara zuzenduko ditu bere erasoak. Denbora igaro da eta Waynek ibilbidean ikasitakoa praktikan jarriko du: beldurrak gaindituko ditu eta erruki sentimendua gorrotoan bilakatu du. Waynek ez du beldurrik, galtzeko ezer ez duelako. Sinboloa, legenda birjaio eta Gothamera bueltatuko da, modu benetan epikoan. Justiziaren sinbolo bihurtzea lortu behar du berriz ere, irudi txarra "garbitu" behar du Gothameko hiritarren aurrean.

Gaizkiaren kontrako borrokan Batman ez da bakarrik egongo. Helburua lortzeko Gordonen (Oldman), Foxen (Freeman) eta pertsonai berrien laguntza izango du: Catwoman (Hathaway eta Balen arteko kimika oso ona da) eta Blake (Gordon-Levitt). Bigarren mailako aktore guztiek betekizun bat dute. Ondo eraikitako lan taldea da.

Pelikularen hasierako eszena itzela da! Beti bezala oinarri dramatikoa sendo eta iluna da. Ibilbidea amaierara heltzen da, eta horretarako Christopher Nolanek pelikula epiko, hunkigarri eta borobila zuzendu du.

'The Dark Knight Rises', 'Batman Begins'-etik hurbilago dago, 'The Dark Knight' pelikulatik baino. Hirugarren eta azken atal hau ez da bigarrena bezain korapilatsu eta konplexua, baina horrek berdin dio. Pelikula bikaina delako. 

Christopher Nolanek oso entretenigarria den trilogia zuzendu du, heroitasunaren inguruko planteamendu desberdina eskaini diguna. Beldurra, iragana, ongia eta gaizkiaren arteko borroka, sinboloen beharra eta zulotik ateratzeko itxaropena ez galtzea dira, besteak beste, hiru pelikulek landu dituzten gaiak.

Hiru pelikulekin, Nolanek, Batmanen istorioa eta superheroien generoa errealismo eta seriotasunez landu ditu  etorkizunari begira jarraitu beharreko pausuak adierazi ditu. Eskerrik asko Nolan!

'The Dark Knight' (2008) - Sinboloa

'Batman Begins' pelikularekin Christopher Nolanek bigarren atal bat lehenengoa baino hobeagoa izango daitekeela frogatu zuen.

Lehenengo atalean, 'Batman Begins' pelikulan, garrantzitsuena jasotako kolpeetatik indartsuago altxatzea zen. Bigarren atalean aldiz, 'The Dark Knight'-en, Bruce Waynek heroia izateak dakartzan ardurei aurre egin behar dizkie.Pelikulan, Batman Gotham Hiriaren sinbolo bihurtu da, gaizkile guztiak heroiaren beldur dira, hori dela eta, delituek behera egin dute. Gothameko hiritarrak lasai daude, Batmanen fokupean babestuta sentitzen baitira.

Waynek sinbolo izateak dakarren zama emozionala ez zuen aurreikusi, eta karga hori jasangaitza izango da heroiarentzat. Waynek Gothameko Hirian balore eta sinbolo berriak ezartzeko unea dela uste du. Hiritarrengandik hurbilago dagoen heroi bat behar du hiriak, aurpegi "polit" bat: Harvey Dent izango da, Bruce Waynen laguntzarekin, justiziaren sinbolo bihurtu behar den pertsona.

Bigarren atalaren elementu adierazgarrienetako bat The Jokerren presentzia da. Heath Ledgerrek The Joker munduko gaizkile maltzurrenean bihurtu zuen, gaindiezina aktoreak egindako lana. Anarkikoa, urduria, zoroa, aurreikus ezina; The Jokerrek Gotham Hiria kaosean murgilduko du eta Batmanek hiriaren kontrola galtzen hasiko da.

The Jokerrek Batmanen ahulezia errukitasuna dela badaki eta hori heroiaren kontra erabiliko du. Kaosak eragin dituen hildakoak zama jasanezina da Batmanentzat. Baliteke Batmanen presentzia, Gotham hiriarentzat onuragarria baino, kaltegarria izatea. Hori dela eta, Bruce Waynek Gothameko heroia izaten jarraituko duen ala ez erabaki beharko du.

Bigarren ataleko akzio eszenak ikusgarriagoak dira eta askoz gehiago daude. 'Batman Begins'en oinarrian Bruce Waynen pertsona dago, hau da, justizia ezartzeko dituen arrazoiak, bere jokaeraren zergatiak, bere psikologia... legendaren hasiera. 'The Dark Knight'en oinarrian aldiz, sinboloa dago, heroia.

'The Dark Knight'ek planteatzen dituen zalantzak edota gatazkak aurreko pelikulan planteatutakoak baino sakon eta ilunagoak dira, pertsonaiak zalantzagarriagoak dira. Onak ez dira diruditen bezain onak. Hiriaren segurtasuna defendatzen duten arren, une kritikoenean, mendeku gogoak agertzen direnean, interes pertsonala eta berekoikeria da nagusi. Norbanakoak bere justizia inposatzen du orduan. Horren adibidea, berriz ere, Harvey Dent.

Harvey Dent, Gothamen sinbolo bihurtu behar den hori, bi aurpegi dituen pertsona dugu, heroiaren eta gaizkilearena; ongiaren eta gaizkiaren arteko mugan kokatzen den pertsonaia da.

Christopher Nolanek akzioa eta drama ondo tartekatzen ditu pelikulan. Istorioak guztiz harrapatzen zaitu, iraupenak ez du axola, hasieratik amaierara arte pelikula produktu entretenigarria delako. Maisulana dela esatea agian gehiegi da, baina 'The Dark Knight' kalitatezko produkzio erraldoi baten eredua da.

'Batman Begins' (2005) - Mitoaren lehen pausuak

Beldurra Gotham hiriaren oinarria da. Hiri iluna, zaborrez betetakoa, korruptoa. Gothamen ez dago justiziarako tokirik. Baina, gehien ikaratzen duena beldur gehien ezkutatzen duen hori da.

Bruce Waynek beldurra bere bertute bihurtzen du, ongia eta gaizkiaren artean bereizten laguntzen dio beldurrak. Waynek ez du jendeak erraz ahantziko duen heroia izan nahi, ez ditu dominak nahi. Bruce Waynen anbizioa askoz handiagoa da, justiziaren sinbolo izan nahi du, gaizkileak beldurtuko dituen legenda.

Heroi guztien antzera, Bruce Waynek ibilbide bat jarraitu eta gainditu behar du; hala ere, zenbait heroiekin gertatu ez bezala, Waynek argi du zein den bere identitatea eta bere helburua. Eroriko da, baina beti altxatuko da. Ibilbide horretan Henri Ducard izango da bere mentore. Horrek beldurrei aurre egiten irakatsiko dio, eta borrokalari hotz bat izateko entrenatuko du. Ducardek errugabetasuna gizonen ahulezia dela uste du. Waynek mentoreari aurre egingo dio eta injustiziaren kontrako borroka bere kabuz egingo du. Bakarrik.

Ekintzek pertsonen izaera definitzen dute. Wayne botererik gabeko heroia da. Aberatsa denez, gauzak errazten dizkioten tramankulu arraro eta bitxiak erosi ditzake. Tramankulu horiekin sinbolo bihurtzeari begira hain garrantzitsua den eszenaratzea prestatuko du.

2005ean, Christopher Nolanek publiko eta kritika liluratu zituen Batman super heroiaren komikien moldaketa berri eta ilunarekin. Batman Beginsekin Nolan trilogia bat bihurtu denaren oinarri sendoa eraiki zuen. Nolanen pelikularen ondoren, komikien moldaketa zinematografikoak aldatu egin dira. Hobera egin dute.

Nolanen Batman Christian Bale aktorea da. Beldurrak dituen Bruce Wayne bat eraiki dute bien artean, iragan mingarri bat duena eta horrek bere ekintzak baldintzatzen dituena. Bruce Waynek izaera hotza du. Pelikula akzioz beteta dago eta oinarri dramatiko sendo bati esker Batman heroi serio, sakon eta ilun batean bihurtzen da (aurreko bertsio makaletatik aldenduz). Pelikulan maitasunarentzat lekua dago, heroi guztiek dute bere "neska", baina oraingoan ez da heroiaren motibazio bakarra. Kasu honetan, Bruce Waynen jokaeren arrazoia edo motibazioa indibidualagoa da, pertsonalagoa.

Pelikularen argazkigintza itzela eta landua da, Gotham hiriaren hoztasun eta iluntasuna indartzen duena. Soinu banda Hans Zimmerrek konposatu du, musikak akzio eszenei epikotasun kutsu nabarmen bat gaineratzen die (nire ustez, Zimmer soinu banda epikoen errege da).

Pelikularen aktore taldea ezinhobea da. Christian Balen lanaz aparte, Gary Oldman, Michael Caine eta Morgan Freemanek eszena arrunt bat euren presentzia hutsarekin hobetzen dute. Nolanek pertsonak ondo aurkezten ditu,  ikusleak erraz harrapatzen du horien izaeren muina.

Esan bezala, Nolanek Batman Beginsek superheroien pelikulak produktu serioak izan daitekeela erakutsi zuen. Lehenengo entrega oso ona iruditzen zait, baina bigarrena, The Dark Knight... hobea.

'Jeux d'enfants' (2003) - Gai izan ala ez?

Guiallaume Canet eta Marion Cotillard dira pelikula frantses bitxi honen protagonista. Istorioaren oinarrian muturreraino eramandako umeen joko bat dago: gai izan ala ez?

Umeak zirenean Julien eta Sophie joko horretara jokatzen hasi ziren. Jolasari esker, inguruan zituzten arazoez aldentzen ziren: Julienen ama gaixorik zegoen eta Sophiek egunero klase-kideen irainak jasaten zituen. Hasieran joko inozente bat baino ez dena, amaieran zoramenetik gertu egongo da. Hazi nahi ez duten bi ume dira pelikularen protagonistak. Euren arteko maitasun-gorroto erlazioan ez dago mugarik. Dena posible da. Helburua: euren maitasuna betierekoa izatea.

Jokoa protagonisten bizitzen motorra da, bizirik eta ausart sentiarazten diena. Aldi berean, jokoak aurrean duten horretaz jabetzea eragozten die, hau da, protagonistek zenbaitetan ez dakite sentitzen duten hori jokoaren parte den ala erreala den. Ez die axola elkarri kalte eragitea, ezta ingurukoak kaltetzea ere.

'Amélie' pelikularen influentzia nabarmena da 'Jeux d'enfants' pelikularen zenbait elementutan: saturatutako kolorea, off ahotsaren erabilera, ipuin ukitua... Protagoniesten haurtzaroa bizitzaz beteta zegoen, eta hala adierazten dute atal horri dagozkion kolore biziek. Hazten joan heinean, bizitasun hori desagertzen doa, eta berreskuratzeko bide bakarra jolasten jarraitzea da.

Pelikulak forma landua du eta hori zenbait eszenen zehaztasunetan nabaritzen da. Adibidez, Sophie eta bere senarra egongelan dauden eszenan ("spoilertxoa"). Horretan, Sophiek jokoaren oinarri den kutxa hartu eta logelatik kanpo botatzen du. Kutxa logelatik aterako dela dirudienean, ate-kolpe txiki batek kutxa berriro logela barrura sartzen du. Kutxa horrek iragana, jokoa, haurtzaroa eta Julien eta Sophieren maitasunaren sinboloa da. Sophiek iragan hori albo batera uzten saiatzen da keinu horrekin, baina dirudienez, Julien eta Sophieren maitasun-gorroto istorioak oraindik zer esaterik du.

Pelikularen amaiera presazkoa iruditu zait,  izaugarri erromantikoa eta inozoa aldi berean.  Pelikula erromantikoa da, originala protagonisten ekintzen planteamenduari dagokionez, hala ere, lehen aldiz ikusi nuenean gehiago liluratu ninduen pelikulak.

'The King's Speech' (2010) - Irrigarri geratzearen beldurra

Ingalaterra, 1936. Edward VIIIak erregetza boluntarioki utzi ostean, Yorkeko dukea errege izendatzen dute. Benetako gertaera bat da pelikularen oinarria. Tom Hooper zuzendariak Britainia Handiko historiaren une konkretu  bat erakusten digu. 'The King's Speech' Hollywoodeko filmen kutsua duen film britainiarra dugu  Akademikoek gustuko duten horietakoak.

George VIak dikzio arazoak zituen, totela zen. Dikzio arazo horren ondorioz, ingurukoek gutxiesten zuten. Erregeak jende aurrean irrigarri geratzearen beldur zen. Monarka gisa, bere zeregin garrantzitsuena, edota, bere betebehar bakarra, diskurtsoak ematea zen. Hura izan zen George VIak antzeztu zuen paper adierazgarriena, "aktore" bihurtu zen eta Bigarren Mundu Gerraren sinbolo. Dikzio arazoa konpontzeko helburuarekin, emaztearekin batera zenbait logopedengana jo zuten, Lionel Loguerekin topo egin zuten arte. Horren metodo bitxiek errege izan nahi ez zuen dukearen dikzioa hobetzen lagunduko zuten.

'Bertie' inurri bat bezala sentitzen zen. Alboan zituen horiek zirikatzen zuten, alde batera uzten zuten errege ona izateko gaitasunik ez zuela pentsatzen zutelako. Adibidez, bada eszena bat non plano "pikatu" adierazgarri bat ikusten dugun: 'Bertie' parlamentuaren aurrean aurkezten den eszena. Ikuspuntu horrek 'Bertie' parlamentuko kideen aurrean txikiagotzen dute, horren aurrean zer esaterik ez duela adieraziz. Pelikularen lokalizazio zabalek efektu hori indartzen dute ere.

Filmak 'Bertie'k bere beldurrak nola gainditzen dituen erakusteaz aparte, monarkia antzerki gisa erakusten du. Hau da, XX. mende hasierako monarkiek boterea nabarmen galdu zuten. Aginte indarrik gabe, herritarren aurrean "antzeztera" mugatzen ziren, eta George VIak bazekien 'aktore' hutsa zela. Erregeak beraz, antzezten ikasi behar zuen bere eginbeharrak betetzeko, beldur zion horri aurre egiteko.

Tom Hooperrek apustu segurua egiten du pelikularekin, ez du gehiegi arriskatzen. Egitura klasikoa duen istorioa kontatzen du. Horregatik, nahiz eta errealizazio perfektua duen pelikula izan, balio handiegia eman diotela pentsatzen dut. Aktoreen lana bikaina da, batez ere Colin Firthena (Oscar saria irabazi zuen). Hooperrek ez ditu klitxe melodramatikorik erakusten, historiako une bat erakustera mugatzen da, non errege batek gehien beldurtzen zion horri aurre egin behar izan zion: herriaren ahots bihurtzeari. Pelikula ona.

Azpitituluak euskaraz: The King's Speech

'The Amazing Spiderman' (2012) - Peter Parkerren nortasuna

'The Amazing Spiderman' proiektuaren inguruko lehen albisteak irakurri nituenean, beharrezkoa ez zen pelikula zela pentsatu nuen. Sam Raimiren trilogiaren ostean, zergatik Spiderman berri bat sortu? Eta, zergatik orain?

Super-heroien pelikulak une gozo bat bizitzen ari dira, eta hori aprobetxatuz, ekoizpen etxeek Spiderman bezalako pertsonaiari etekina ateratzen jarraitzeko une aproposa dela pentsatu dute. Estreinatu berri den 'The Amazing Spiderman' pelikularen sekuela 2014an estreinatuko da, eta ez hori bakarrik. Interneten badago gero eta indar handiagoa hartzen dabilen zurrumurru bat: Spidermanen presentzia 'The Avengers' pelikularen bigarren entregan.

Lan taldea guztiz aldatu da. Marc Webb da pelikularen zuzendaria eta Andrew Garfield Spidermanen arropak janzten dituen aktorea. Zerotik hasten gara. Peter Parker bere identitatea edo  nortasuna bilatzen dabilen nerabea da. Bere gurasoei gertatutakoaren inguruan gehiago jakin nahi du eta kuriositate horrek eramango du hain ezaguna den armiarma-ziztadaren eszenara.

Kasu honetan, pelikulen arteko konparaketa egitea saihestezina da. 'The Amazing Spiderman' super-heroi pelikula ona da. Pelikularen oinarrian, "nor naiz ni" galdera dago, identitatearen bilaketa. Pertsona super-heroiaren aurrean.

Andrew Garfield dugu Peter Parker berria, desberdina eta hobea. Argala, lotsatia, urduria, nahasia. Super-heroia baino, pertsona da. Ez du bere burua ezkutatzen, hau da, pelikulan nahiz eta armiarma-gizonaren trajea jantzita eraman, gutxitan estaltzen du aurpegia. Beraz, pertsona ikusten dugu, eta ez super-heroia. Maskarak ez du pertsona gainditu. Marc Webbek aukeratu duen ikuspuntua gustatu egin zait.

Bestetik, bikote protagonistaren artean dagoen kimika itzela da. Emma Stone eta Andrew Garfield eroso sentitzen dira euren roletan, eta nabaritzen da. Ondo moldatzen dira. 

Pelikularen bilauari aldiz, indarra falta zaiola uste dut. Rhys Ifansek bere rola ondo betetzen duen arren, musker maltzurra ez da espero nuen bezain xarmangarria, super-heroien pelikuletan maltzurrek izan behar duten bezala. Zientzialariak boteretsu sentitu nahi du, jainkoa izatera jolasten du hobeto sentitzeko helburuarekin. Botere hori da itsutzen duena.

Ikusteko-efektuak eraginkorrak eta ikusgarriak dira; baina, ez dute ezer berri gaineratzen. Zuzendariak pelikularen alde pertsonalean akzio eszenatan baino gehiago arriskatu du. Super-heroiari dagozkion akzio eszenetan aurreko pelikulen eskema errepikatzera mugatzen da.

Sagarekin berriro hastea proposamen arriskutsua zen. Istorioa nola hasten den denok dakigu, eta hori era desberdin batean erakustea erronka zaila izan da zuzendariarentzat. Marc Webb, 500 Days of Summer pelikula 'indie'aren zuzendaria da, eta 'The Amazing Spiderman' zuzendu duen lehen produkzio handia da. Zuzendariak ondo egin du bere lana, esan bezala, erronka ez zen erraza, eta Peter Parker gizatarrago bat erakustea lortu du jatorrizko pertsonaiaren esentzia galdu gabe. Ez da gutxi.

Pelikula produktu independente gisa baloratu behar da; hots, Sam Raimik zuzendutakoekin ahalik eta gutxien konparatuz. Hori kontuan hartuz, pelikula ona da, Webben lana txukuna eta Andrew Garfieldek Tobey Maguire baino askoz gehiago konbentzitu nau. Orokorrean, pelikula entretenigarria.

'Tinker, Tailor, Soldier, Spy' (2011) - Galdaragile, Jostun, Soldadu, Espioi

70ko hamarkada. Gerra Hotza. Hungariako misio batean huts egin ondoren, Britainia Handiko zerbitzu sekretuaren zuzendaritzan zenbait aldaketa egingo dituzte. Eskarmentu handiko hainbat agente kaleratuko dituzte, horien artean, George Smiley (Gary Oldman). Baina Smileyk azken bete behar bat izango du, azken misio bat. Zerbitzu sekretuan infiltratuta dagoen 'satorra' aurkitu behar du.

'Tinker, tailor, soldier, spy' intrigaz betetako pelikula da, nahasia, baina ikuslearen arreta bereganatzen duena. Istorioa sentimenduen aldetik nahiko hotza da, espioiek hotzak izan behar dutelako. Izan ere, maitasuna da espioien ahulezia. Pelikulak britainiar aktore-talde bikaina du. Pelikulak traidore baten bilaketa du oinarritzat, sator baten bilaketa. Honek etsaiei eman dien informazioa ez da garrantzitsua, ordea, traizio bera bai. Leialtasun eza.

Teorian, guztiek talde berdin baten kide dira, guztiek helburu berdinaren alde borrokatzen dute; praktikan, aldiz, beti dago duena baino gehiago merezi duela pentsatzen duen norbait. Guztiek inguruan dutena zaintzen dute. Kalkulatzaileak dira.

George Smileyk (Gary Oldmanek) 'satorra' aurkitzeko misioa du. Smileyk, ikusleari behin baino gehiagotan bizkarra ematen dionak, aurrean dituen elementuak kontu handiz behatu behar ditu. Gatazkaren piezak nork mugitzen dituen aurkitu behar du, traizioaren hariak mugitzen ari den satorra aurkitu behar du. Horregatik, hasieran apur bat arraroa iruditu zaidan optikaren eszena edo unea, satorraren bilaketa hasi aurretik ikusten duguna, orain erabaki zuzena eta esanahi sinbolikoa izan dezakeela pentsatzen dut. Hau da, Oldmanen pertsonaiak inguruan duena hobeto behatu behar du, zehaztasun handiz, xehetasun txikiena kontuan hartuz, mugimendu guztiez jabetuz, bere ikusmena "hobetu" behar du. Horregatik, pelikularen zuzendariak garrantzia ematen die hutsalak diruditen plano batzuei.

Pelikulak ez du atsedenik ematen, bi orduz gure arreta bereganatzen du. Muntai bizkorra du, behin baino gehiagotan gatazkan galarazi nauena. Hasieratik planteatzen duen flashback dinamikan sartzea ez da erraza eta hasierako minutuetan zenbait gertakari arinegi gertatzen direla pentsatzen dut. Nire ustez, ikuslea puzzlea osatzen hasten da Ricki Tarr (Tom Hardy) pertsonaia agertzen den unetik aurrera.

Pelikula nahasia baina ona, intrigaz betea, Hitchcocken lanari erreferentzia esplizitua egiten diona. 'Tinker Tailor Soldier Spy' pelikula pieza ugari dituen intriga-puzzlea dugu. Gomendagarria.

Azpitituluak euskaraz: 'Tinker Tailor Soldier Spy'